Tarihçinin Avukat Cüppesi Yoktur

Tarihin ilk dönemlerinden itibaren, çok sayıda meslek grubu günümüze kadar varlığını korumuştur. Mesleğin adı ne olursa olsun, hepsi eve ekmek götürmenin mücadelesidir. Sonra, mesleklerin kendine özgü kıyafetleri vardır. Çocukluk çağlarımızda, “gelecekte ne olacaksın’’ sorusuna verdiğimiz cevaplarda üniformaların renginin, şeklinin önemli bir yeri vardır.  Mesela ben ilkokul yıllarımda avukat cüppesinden çok etkilenmiştim ve avukat olmak istiyordum. Olamadım. Tarihçi olmaya çalışıyorum.

Tarihçilere özgü bir kıyafet yok. Belki bir İlber Ortaylı sakalı, ya da Murat Bardakçı’nın yuvarlak gözlüğü… olmadı.

Halil İnalcık Hoca’nın son dönemlerindeki gibi bir top sakal? Yine olmadı.

Soru bu: Tarihçilere, avukat cüppesi yakışır mı?

Cüppeli bir tarihçiyi izleyen, değerlendiren İnalcık Hoca ise, haftanın rüküşü; avukat cüppeli tarihçidir. Bu değerlendirmeyi İlber Hoca yapıyorsa, haftanın cahili; yine o cüppeli tarihçidir.

Eğer, avukat cüppesini giymiş bir tarihçiyi dinleyen, değerlendiren; siyasi ve dini taassubun çepeçevre sardığı bir trol ise; üniformalı tarihçi, gerçek bir tarihçidir! O bir “Üstad”tır.

İslam tarihinin, genel Türk tarihinin ve cumhuriyet tarihinin çok sayıda gönüllü avukatı var. Bir de konjonktüre göre kalem oynatan, ipekten imal edilmiş avukat cüppesi giyen tarihçiler var. Onlar ulufe almayı çok seviyorlar. İpek. İpek.

Bu avukatlar, hukuk fakültelerinden mezun olmuyor. Oradan mezun olanlar cüppesini giyiyor, bürosunu açıyor, dava bekliyorlar.

Fen-Edebiyat ve Eğitim fakültelerinin tarih bölümlerinden mezun olanlardan bazıları ise tarihin ve tarihi karakterlerin avukatlığını yapmaya çalışıyorlar.

Tarihin, yazanından ve araştıranından çok avukatlarının olduğu toplumlarda tarih bilimi; toplumsal kutuplaşmanın hazırlayıcısı olabilmektedir. Türk-İslam devlet geleneğinde acı olayların yaşandığı bilinmektedir ve yaşanan olaylarının travmatik etkilerinin günümüze yansımaları halen devam etmektedir. Tarihçiler, bu acı olayları anlatırken gerçeklerden kopmamalı ve anlatımlarında ve yazımlarında safları sıklaştırma amacı gütmemelidir.

Tarihi meseleleri aydınlatma, buradaki tecrübeleri insanlara anlatma ve insanları aydınlatma görevi olan tarihçiler; düşünürken, yazarken ve anlatırken, aslında bize bir resim çiziyorlar. Günümüzde gençler, sosyal medya araçlarıyla filtreli resimler çekmeyi sevse de tarihçiler filtreli resim çekmemeli, yağlı ballı konuşmamalı. Mustafa Kemal Atatürk’ün şu ifadelerini, tarih yazımı ve anlatımı için çok önemli buluyorum:’’ Tarih yazmak, tarih yapmak kadar mühimdir. Yazan yapana sadık kalmazsa değişmeyen hakikat insanlığı şaşırtacak bir mahiyet alır’’.

Avukat, mesleki sorumluluk gereği; bir tecavüzcüyü, katili, hırsızı savunabilir. Avukatın anlattıklarını ve savunmasını, anayasadaki hükümler çerçevesinde değerlendirecek ve son kararı verecek olan yetkin bir kişi vardır: Hâkim.

Ancak, tarih anlayışını; inancı ve ideolojisi ekseninde değerlendiren, bakış açısını; inancının ve ideolojinin karşındaki düşünceyi yerme üzerine bina eden bir tarihçinin; değerlendirmelerini, anlattıklarını yazdıklarını o anda değerlendirecek yetkin bir hâkim (Tarihçi) olmayabilir. Bu durumda, avukat tarihçiler kendisi gibi düşünmeyen, inanmayanları sanık sandalyesine oturtup hem avukatlık hem de yargıçlık yapabilmektedirler. Böyle tarihçilerin olduğu toplumlarda; kendi mahallelerine çekilmiş insan yığınları görülebilir. Yine böyle toplumlarda, mahalle sakinlerinin; birbirini taşlaması, birbirleriyle sürekli mahalle kavgaları yapmaları sıkça görülebilir.