Roma İmparatorluğu Egemenliği Altında Dört İncil’in Yazılışı’nın Tarihsel Süreci-14

15. Apokrif İnciller

Eski ve Yeni Ahid’de esas itibariyle mevcut olmayan eserlere Apokrif denilmektedir. Hz. İsa ile ilgili Hıristiyanlık için kaynaklar arasında Yeni Ahit’i teşkil eden kanonik (sahih sayılan) metinlerle Yeni Ahit dışı kalan apokrif (sahih sayılmayan) metinler sayılabilir.¹ Bu bölümü ayrı bir başlık altında incelememizin sebebi, İncillerin bazı bölümlerinin Q incilinden faydalandığı düşüncesi ve en eski İncil olarak Tomas incilinin gösterilmesidir. Apokrif İncillerin en önemlileri, Ebionitler (Ebiyonitler) İncil’i, İbraniler İncil’i, Bamaba İncil’i, Yakup İncil’i, İbrani Tomas İncil’ i, Tomas İncil’ i, Petrus İncil’ i ve Filip İncil’idir. Bunlar Katalik kilisesi tarafından kabul edilmeyen ve Apokrif görülen İnciller, mektuplar ve diğer türden yazılardır. Bunların Apokrif olarak kabul edilmesinin başlıca nedeni, Katalik kilisesinin oluşturduğu Hıristiyan inancına uygun olmamaları ve özellikle de Üçleme (Teslis) inancının olmamasıdır.²

Yakup İncil’i, 63 veya 66 yılında Romalılarca öldürülen Hz. İsa’nın kardeşi Yakup’un yazdığı İncil’ dir. Günümüze ulaşabilmiştir. Bu İncil daha çok Hz. Meryem ve Hz. İsa’nın doğumuyla ilgilidir. İncil’de Hz. Meryem hakkında ve Hz. İsa’nın doğumuyla ilgili verilen bilgiler, büyük ölçüde Kuran’ın aynı konularda verdiği bilgilere uygunluk arz etmektedir.³

Tomas İncili gibi müstakil bir metin halinde elde mevcut değildir. Orijinal Yunanca nüshasının bazı fragmanlarıyla Kıptice çevirisi günümüze kadar ulaşan Tomas İncili’nin ilk nüshasının milattan sonra 50’li yıllarda Kudüs cemaati lideri Yakub’un gözetiminde derlendiği belirtilir. 62 yılında Yakub’un ölümü üzerine metnin Urfa’ya götürüldüğü ve burada 60’lı ve 70’li yıllarda bazı ilavelerle geliştirildiği ifade edilmektedir. Tomas İncili’nin milattan sonra 30-60 yıllarına tekabül ettiği ilk döneme, Mısırlılar İncili ve Markos İncili gibi metinlerin ikinci döneme m.s. 60-80, Luka ve Matta Tertullian’ın da ifade ettiği gibi birçok kişi Luka İncili’nin Pavlus öğretileri doğrultusunda derlendiğini düşünmektedir.⁴

Q İncili ise Sinoptik İncillerin kaybolan bir kaynağıdır. Onun İsa’nın hikmet sözlerini ihtiva etmesi gayet muhtemeldir. Yukarıda da bahsi geçtiği gibi İsa’nın hayatına dair malumatın iki eserden alınmış oldukları ileri sürülmektedir; onların birisi, Markos’un en iptidai şekli, ötekisi Q denilen, İsa’nın hikmet sözlerini ihtiva eden bu kaynaktır.⁵ İncil araştırıcısı Burton L. Mack, “Q Kitabıé başlıklı yirmi sayfalık bir metin hazırlamıştır. “Bunlar İsa’nın öğretileridir” cümlesiyle başlayan Q, tamamiyle İsa’nın mesajını ve vaazlarını konu edindiğini iddia etmektedir.⁶

Alt Bilgiler

1. Gündüz, Hıristiyanlık, s.21
2. Bayraktar, “Üç Dinin Tarihi-Yahudilik, Hıristiyanlık, İslam” s.203
3. Bayraktar, “Üç Dinin Tarihi-Yahudilik, Hıristiyanlık, İslam” s.203
4. Gündüz, Pavlus Hıristiyanlığın Mimarı, s.184-185
5. Schimmel, “Dinler Tarihine Giriş”,s.292
6. Gündüz, Pavlus Hıristiyanlığın Mimarı, s.57

KAYNAKÇA

• Bayraktar Mehmet ‘’Üç Dinin Tarihi Yahudilik İslam Hıristiyanlık’’ Say yayınları  2016
• Gündüz, Şinasi, Hırisiyanlık, İsam Yayınları, Ankara 2019
• Gündüz, Şinasi, Pavlus Hıristiyanlığın Mimarı, MilelNihal Yayınları, İstanbul 2019
• Schimmel, Annemarie, “Dinler Tarihine Giriş”, haz. Recep Kibar, Külliyat Yayınlar, İstanbul 2017