SANAT ÜZERİNE – 1

Antik Yunan filozoflarından Aristo, bir şeyi anlamak için o şey hakkında şu 3 soruya cevap verilmesini ister; Anlamak istediğimiz şey nereden geliyor, nedir ve neye yarar. Bizlerde bu yazımızda konumuz olan sanatı ele alarak nereden geliyor sorusu ekseninde cevaplar bulmaya çalışacağız.

İnsanoğlu dünyadaki ilimlerin, kavramların ve izi sürülmesi gereken olguların mahiyetini anlamaya ve anlamlandırmaya çalışırken bunların nerede, ne zaman ve nasıl zuhur ettiklerini de pek tabii düşünür ve sorgular. Teknik olarak bu gibi sorulara birtakım cevaplar verilebilir. Lakin bu durum düşünen insanları ne kadar tatmin eder orası meçhul. Şimdi bu meçhul durumu açıklığa kavuşturmaya çalışalım.

Günümüzde bilimsel çalışmaların geldiği nokta bizleri yeni medeniyetler ile karşı karşıya bırakıyor. Arkeologlar, sanat tarihçileri ve bizzat sanatçılar bu bulunan medeniyetlerdeki sanatsal ürünleri görerek hayretler içerisinde kalıyor ve bunların o eski çağlarda nasıl yapıldıklarını anlamaya çalışıyorlar. En eski diye bildiğimiz insan toplulukları, yapılan yeni çalışmalarla kendilerinden öncesinde de insanların yaşadığını ve bu insanlarında ortaya sanatsal işler çıkardığını bizlere tekrar tekrar gösteriyor. Bu duruma örnek olarak Prof. Suut Kemal Yetkin şunları söylüyor: Bundan aşağı yukarı yüz elli yıl önce, Grek ve Roma sanatlarının en eski sanat sayıldıkları zamanlarda, sanatın doğuş tarihinden daha kolay bir mesele olamazdı. İnsanlığın geçmişi bile dört beş bin yılı aşmaz sanılıyordu. Fakat o zamandan bu zamana, görüşleri değiştiren çok şeyler oldu: On sekizinci asrın sonlarında Mısır medeniyeti meydana çıkarıldı. Bunu On dokuzuncu asrın sonlarında Girit medeniyetinin açığa çıkarılması takip etti[1].

Görüldüğü üzere Sanat Tarihini, İnsanlık tarihinden ayırmak çok güç bir mesele adeta bir sarmaşık misali iç içe geçmiş durumda. Bu iç içe geçen durum içerisinde zannımca tek bir izah mantıklı bir çıkış olabilir oda tarihi sürece takılmadan meselenin sadece köküne inmek. Köküne inmekten kastım sanatı icra edenin en başta insan olduğunu hatırlamak ve insanın tarihiyle, sanatın tarihini birbirine sarılmış iki tarihi süreç olarak kabul etmek. Bu süreci, ilerleyen yazılarda sanatın ne olduğu ve neye yaradığı sorularına cevaplar arayarak devam ettirmeye çalışacağız…

1 Suut Kemal Yetkin , Sanat meseleleri , İstanbul; Nebioğlu Yayınevi. 1945. s.9