Roma İmparatorluğu Egemenliği Altında Dört İncil’in Yazılışı’nın Tarihsel Süreci-5

4.Mesih İnancına Roma’nın Etkisi

Hıristiyanlıktaki mesih inancı, Yahudilikteki mesih inancı ile birbirine bağ olarak benzemektedir. Yukarıda da bahsettiğimiz gibi gelecek olan Davud’un soyundan olmalıydı ve Matta incilinin başı ve Luka incilinde Hz. İsa’nın, kral Davud’un soy ağacı verilmiş ve son olarak Meryem oğlu İsa yazmaktadır. Bu ibare, İsa’nın beklenen mesih olması için ilk aşamadır. Daha sonra İsa’nın tanrının krallığı için çağrılarda bulunması ve gösterdiği mucizeler onu mesihi bekleyen halk nezdinde İsa Mesih yapmıştır. İşte tam olarak burada Hıristiyan olanları diğer Yahudilerden ayıran yegâne farklılık, İsa’yı Kutsal kitaplarda yer alan “Mesih”, “İnsanoğlu” ve “acı çeken kul” ile özdeşleştirmeleriydi.¹

Hristiyanlar, Yahudi kutsal kitabını kullanıyor ve onun öğretilerini hayatlarında devam ettiriyorlardı. Ellili yıllardan itibaren Pavlus’un mektuplarında Yahudi kutsal kitabının, genel olarak onun birinci kısmını oluşturan Tevrat/Yasa ismini kullanmakla birlikte bütün kutsal metin külliyatına yönelik olarak ileri sürmeye başladığı eleştirilerin varlığına rağmen, İsa’nın talebelerinin Kitab-ı Mukaddes’e karşı tavırları değişmeden devam etti. Onlar da, İsa gibi kendilerinin olduğunu düşündükleri inançları ya da Hz. İsa’nın olduğunu kabul ettikleri Mesihliğine yönelik meşrulaştırıcı atıfları hep Kitab-ı Mukaddeste buluyor ve İsa’nın mesajının meşruiyetini ondaki atıflara dayandırıyorlardı.²

Roma egemenliğinde yaşayan bölge halkı, Yuhanna İncili satır aralarında, tarihin İsa’sına Barnaba ve Pavlus gibi şahsiyetlerin dahil olduğu Helenistik cemaat tarafından bu kozmopolitan merkezlerde kurgulanan Yunan kültürü, sır dinleri ve Gnostik etkileşime açık imanın İsa Mesih’ini giydirmeye çabalamaktadır.³ Yukarıda da bahsettiğimiz gibi Pavlus’un Hıristiyanlığa büyük etkisi olmuştur. Pavlus’un Hıristiyanlığa en büyük etkilerinden birisini de mesih inancında gayet açık bir şekilde görüyoruz. Bu etki Tarsus’ta yaşaması ve orada il eğitimini alması daha sonra Tarsus’a tekrar geri dönmesi, ailesinin orada ikamet etmesi Baal ve Sandan’ın ilahi baba ve oğul olarak nitelenmesiyle, Pavus doktrininde yüce Tanrı ile İsa Mesih’in baba ve oğul olarak nitelenmesi arasında benzerliği yansıttığı düşünülmektedir.⁴

Pavlus’un kurtuluş konusunda çevresinde bulunan bazı kişilerle sorun yaşadığı bilinmektedir. Bunlardan birisi, sünnet yanlısı olan Yakup taraftarlarına uyan Petrus’u Pavlus azarlar ve kurtuluşun tanrısal hukuk yoluyla değil Mesih’e iman yoluyla olduğunu söyleyerek onunla tartışır.⁵ Bunun sonucunda Pavlus, misyonerlik faliyeti olan seyahatlerinden birisine Petrus ile gitmeme kararı alır. Buradan da anlaşılacağı üzere Pavlus’un kurtuluş yolu ibadet değil imandır ve iman oğul olan İsa Mesih’e imandan geçer.

Hıristiyan kutsal kitabı olan Yeni ahit içerisinde ki İnciller de ise Mesih inancı en vurgulu bir şekilde Yuhanna incilinde geçmektedir. Yuhanna İncilinde İsa, varlık öncesi mevcut olan bir tanrısal varlık olarak tanımlanır. İlk yaratılmamışları kast edilerek “Başlangıçta logos vardı ve logos Tanrı’yla birlikteydi ve logos Tanrı’dı” ifadesiyle başlayan bu İncil’e göre logos, ete kemiğe bürünerek aramızda yaşadı ve onun adı İsa Mesih’ti.⁶ Ayrıca Yuhanna incili, batın! bir özelliğe sahiptir ve özellikle de mesihle dünyanın mimarlığının ilahi planı olan Tanrının kelamıyla özdeşleştirilmesi noktasında Platoncu felsefeden etkilenmiştir.⁷ Bunlar ışığında  değerlendirme yapıldığında ve Yuhanna incelendiğinde, yazılış itibari ve içerik olarak diğer incillerden farklıdır. Bunun sebebi olarak İncil uzmanları, O’nun Helen kültüründen etkilendiğini varsayarlar. Diğer bir İncil, Markos, İsa’yı Tanrı Oğlu, İnsanoğlu ve Yahudilerin uzun zamandır bekledikleri kurtarıcı-kral olan Mesih diye tanıtır.⁸ Sinoptik incillerin üçüncüsü olan Luka İncilinde ağır basan yön, mesihin misyonudur.⁹

DİPNOTLAR

1. Aydın, Hıristiyanlık, s3
2. Aydın, Hıristiyanlık, 35-36
3. Gündüz, Pavlus Hıristiyanlığın Mimarı, s.182
4. Gündüz, Pavlus Hıristiyanlığın Mimarı, s.123
5. Gündüz, Pavlus Hıristiyanlığın Mimarı, s76
6. Gündüz, “Hıristiyanlık” , s.78
7. Aydın, Hıristiyanlık, s.233
8. Aydın, Hıristiyanlık, s.44
9. Aydın, Hıristiyanlık, s.232

KAYNAKÇA

• Aydın, Fuat, Hıristiyanlık, Sakarya 2015
• Gündüz, Şinasi, Pavlus Hıristiyanlığın Mimarı, MilelNihal Yayınları, İstanbul 2019
• Gündüz, Şinasi, Hırisiyanlık, İsam Yayınları, Ankara 2019